Kıraat nedir, İmamları kimlerdir?
Kıraat: Kelime üzerinde Med, kasr, hareke, sükün, nokta ve i’rab bakımından olan değişikliğe kıraat denir.
Peygamber (s.a.v): “Kur’an yedi harf üzerine nazil olmuştur. Hangisi kolayınıza gelirse onu okuyun.”[1] buyurmuştur. Buna göre “Kur’an’ın okunuşu, 7’si mütevatir, 3’ü meşhur olmak üzere 10 kıraat vardır.” Bu 10’un haricindeki kıratlara şaz (kural dışı) denir. Şaz kıraatlerle Kur’an okuyuşu caiz değildir.
Bahsi geçen bu on kıraat sahipleri olan Kurra-i Aşere ravileri şunlardır.
- Abdürrahman oğlu Nafi,
- İbn-i Kesir Abdullah,
- Ebu Amr Ala Zeyyen,
- İbn-i Amr Abdullah Yahsabi,
- Asım ibn-i Behdele,
- Hamza ibn-i Habib,
- Kıssai Hamza oğlu Ali,
Bu 7 imamdan yapılan rivayet tevatür tariki (yolu) ile sabittir. Bunlardan birinin kıraatinin inkar etmek küfür sayılır. Bundan sonra zikredeceğimiz 3 kıraat lafzan meşhur ve manen mütevatirdir.
- Yakup b. İshak Hadremi,
- Ebu Cafer Yezid ibn-i Ka’ka
- Halef İbn-i Hişam.
Bunlara kıratı aşere (on kıraat) denir.[2]
Hanefi mezhebine göre (7+3=10) on kıratın hepsi ile namaz caizdir. Şafii mezhebine göre, 7 kıraat haricindeki kıratla namaz olmaz. Ayrıca bütün imamlar kıraatlerin Hz. Osman’ın (r.a) imlasına muhalif olmamasını şart koşmuşlardır.[3]
Kur’an-ı Kerim okuyanı dinleyen hatim yapmış olur mu?
Kur’an-ı Kerim’i dinleyen dinlemiş olma sevabı, okuyan da okumuş olma sevabı alır. Dinleyen okumuş olmaz. Gaye Kur’an-ı Kerim’i düşünmek ve anlamak olduğu için dinleyen ve okuyan bu gayeye ulaşabildiği oranda sevap kazanır.
Kur’an-ı Kerim okumasını bilmeyen Kur’an daki her satır için bir İhlas Süresi okusa hatmetmiş olur mu?
Kur’an daki her satır için bir İhlâs Süresi okuyan, Kur’an’ın tamamını okumuş olmaz. Satırları sayısınca İhlâs Süresi okumuş olur. Böylece İhlâs okumanın sevabını alır.[4]
Müslüman’ın Kur’an okumayı bilmesi bir görevdir. Kur’an okumayı öğrenmemek caiz olmaz.
Kur’an’daki her satır için İhlâs Süresini okuyan kişi böyle yapacağına Kur’an okumayı öğrenmeye çalışsa, Allah’u A’lem (Allah bilir), daha çok sevap kazanmış olur.
Kur’an-ı Kerim okuma adabı:
Dünyada en çok okunan, ezberlenen, hakkında en çok eser yazılan ve en çok sözü edilen kitap şüphesiz Kur’an-ı Kerim’dir.
Kur’an’ın nasıl okunması gerektiğini Allah (c.c) Müzzemmil Süersi 4. ayetinde mealen şöyle emrediyor.
“Kur’an-ı tane tane, yavaş yavaş, manalarını canlandırarak, dinleyenlere anlatır bir tarzda oku.”
Kur’an-ı düzgün ve hatasız telaffuz edebilmek için “Tecvid”i iyi bilmek ve hatasız tatbik etmek şarttır. Durulacak ve başlanacak yerler iyi bilinmelidir. Ayetleri manaları ile alakalı bir şekilde tilavet etmeği öğrenmelidir.
Kur’an-ı okumak az bir şey değildir. Pek basiretli ve çok itinalı olmak gerekir. Kur’an okuyacak kimse:
- Cümle günahlardan tövbe ve istiğfar etmeli,
- Kalbini ve bütün azalarını kötü hasletlerden, fena huylardan ve cümle haram ve mekruhlardan temizlemeli,
- Abdestli olarak, ağız ve dişleri temiz vaziyette, temiz bir yerde, temiz bir kıyafetle, kemal-i edeb ve sükunetle, kıbleye karşı diz üzerine oturup, vakar ve huşu ile Kur’an-ı okumaya başlamalı.
- Tecvid üzere başlamalı,
- Okuduklarını tefekkür etmeli,
- Makamlı okuyacağım derken tilavetin özelliğini bozmamalı. Müsikiyi öne alıp tecvid ve tilavet ilmini ve adab-ı Kur’an-ı ikinci plana atmamalı,
- Kur’an’ın manasına aşina olmayanlar, Kur’an’ın Allah kelamı olduğunu ve ona göre Allah’u Teala’ya teveccüh ve ta’zim ile O’ndan utanıcı olduğu halde Kur’an okumaya çalışmalı,
- Gazap, azap, ihtar, tehdit ayetleri ile müşriklerin itirazlarının nakledildiği yerlerde, sedayı (sesi) hafifleterek hazin tavır takınılmalı,
- Rahmet ve müjde ayetlerini okurken de sevinç ve sürürünü arttırıp, sedayı ölçülü bir şekilde yükseltmeli,
- Emir ve nehiy ayetleri okunurken, emre uymaya, nehyden kaçmağa azmetmeli. Mev’ıza (nasihat) ayetlerinde nasihatlenip ona göre amel etmeğe çalışılmalı. Kıssa ve haberlerden ibret almağa çalışmalı. Nimetlerden bahs olunan ayetleri okurken hamd ve şükür etmeli.
Günümüzde Kabe imamlarının da kıraatleri güzel olanlardan seçilmektedir…
[1] Buhari C.6 S.227. Müslim C.1 S. 560. Müsned, C.1 S.24.
[2] Tabakatük Kura C.1 ve C.2.
İ. Cerrahoğlu, Tefsir usulü S.103.
Ö.N.Bilmen Tefsir Tarihi C.1 ve C.2.
[3] Ömer Ziyaeddin Dağistani, Zübdetü’l Buhari, Trec: C.2 S.399.
[4] Feteva-i Hindiye, C.5 S.317.