Hangi Konuşmalar Gıybet Olur? Gıybet Nedir? Günah Mı?
Gıybetin günah olduğunu ve Peygamber efendimizin bizden değildir dediği işlerden biri olduğunu hepimiz biliyoruz. Gıybet etmeye meylin pek çok sebepleri vardır. Biz umumi olan sekiz tanesini sayacağız.
- Kinini yenmek:
Bir kimse birisine bir sebepten ötürü kızıp öfkesi kabardığı zaman, kızdığı adamın kötülüklerini sayıp dökerek öfkesini yener.
- Arkadaşlara uymak, konuşulurken onlara katılıp yardımcı olmak:
Arkadaşları başkasının namus ve şerefleriyle eğlendikleri vakit kendisi onlara karşı gelse veya toplantıyı terk etse, arkadaşlarının ağrına gideceğinden soğuyacaklarını düşünerek onlara katılır ve bu davranışını güzel muaşeret sanır.
- Gösteriş ve öğünme isteği:
Bu da başkalarına kusur bularak şahsını büyük gösterme arzusundan doğar.
- Hased:
Hased, insanların övdüğü, sevdiği ve saygı gösterdiği kimseyi çekememektir. Hasetçi hased ettiği kimseden bu nimetin elinden çıkmasını arzular. Zira halkın ona gösterdiği rağbet ona ağır gelir. Bunun için insanlar teveccühünü ondan uzaklaştırıncaya kadar adamı lekelemekten başka yol da bulamaz.
- Eğlenmek, şakalaşmak:
Vakitleri gülerek geçirmek için tarafları kızıştıracak bir şekilde halkı güldüren şeylerle başkalarının ayıbını anmaktır. Bunun sebebi de kendini beğenmektir. - Gıybeti yapılanı hor görerek eğlenceye ve alaya almaktır:
Bunun menşei büyüklenme ve alay edileni hiçe saymaktır.
- Kendisine isnat edilen şeyi başkasına yükleme ve bu suretle kendisini kurtarmak için gıybet etmektir:
Mesela: Kendini mazur göstermek için falanca ile beraber yaptık, diyerek onun gıybetini yapmaktır.
- Adamı küçük gördüğü için, hem huzurunda, hem gıyabında adam ile alay ve eğlence etmektir:
Bunun sebebi de kendini büyük görüp, diğerini küçümsemektir.[1]
[1] İhya cild /3 sayfa /327= Gazali den Vaizler. Sayfa / 425.