Güzel ahlak: Güler yüz, tatlı söz, iyilik yapmak ve kötülük etmemektir.
Bazıları da güzel ahlakın alametlerini şöyle sıralamışlardır: Çok utanır, az eziyet eder, salahı çok olur, doğru sözlü olur, az konuşur, ameli çok, sürçmesi az olur. Fuzuli şeylerden sakınır, iyilik eder, vakarlı olur, sabreder, şükreder, kazaya razı olur, halim olur, mülayim ve yumuşak davranır, namuslu ve şefkatli olur, tel’in etmez, kötü söylemez, söz gezdirmez, çekiştirmez, kin tutmaz, cimri olmaz, haset etmez. Güler yüzlü, neşeli ve tatlı sözlü olur. Allah için sever ,Allah için buğz eder, Allah için kızar ve Allah için razı olur. İşte bunlar güzel ahlaktır.[1]
Ayet-i Kerime de Cenab-ı Hakk:
“Şüphesiz sen, büyük ahlak üzere gönderilmişsin.”[2]
Hz. Aişe (r.Anha) Peygamber Efendimizin Ahlakından sorulduğunda. O da, “Sizler hiç mi Kur’an okumuyorsunuz? Çünkü Resül-i Ekrem’in (s.a.v) Ahlakı Kur’an idi.” buyurmuştur.
Bir kişi Resül-i Ekrem’e (s.a.v) ahlaktan sordu. Resül-i Ekrem de:
“Afva sarıl, marufu emret ve cahillerden yüz çevir.”[3] Ayetini okuduktan sonra:
“O (Ahlak) gelmeyene gitmen, vermeyene vermen ve zulmedeni bağışlamandır.” buyurdu.
“Ben ancak ahlaki faziletleri tamamlamak ve dünyaya yaymak için gönderildim.”[4]
Enes’den (r.a) Resül-i Ekrem (s.a.v): “Ahlakça insanların en güzeli idi.”[5]
Yine Enes’den (r.a.) “Peygamberin elinden daha yumuşak ne atlas ve ne de ipek tutmadım; onun kokusundan daha hoş bir rayiha (koku) koklamadım. On sene Peygambere hizmet ettim de bana bir defa olsun of demedi. Yaptığım bir iş hakkında; bunu niçin yaptın veya yapmadığım bir iş hakkında, böyle yapsaydın olmaz mıydı? demedi.”[6]
Adamın biri Resül-i Ekreme gelerek: Ey Allah’ın Resülü, din nedir? der. Resül-i Ekrem: “Güzel ahlaktır” buyurur. Adam Resül-i Ekrem’e sağından gelerek aynı suali sorar. Resül-i Ekrem yine “Güzel ahlaktır” buyurur. Adam Resül-i Ekrem’e sol tarafından gelir ve aynı suali sorar, fakat aynı cevabı alır. Adam Resül-i Ekrem’e arka taraftan gelir ve aynı suali sorar. Resül-i Ekrem adama dönerek: “Anlamıyor musun, din kızmamak demektir.” [7]buyurur.
Nevvas b. Sem’an’dan (r.a), Resül-i Ekrem Efendimizden (s.a.v) iyilik ve günahı sordum. “İyilik güzel ahlaktır; fenalıkta kalbin yatışmadığı ve halkın duymasını hoş görmediğin şeydir.”[8] buyurdu.
Güzel ahlakın en mühim tecrübe noktası, eziyetlere sabretmek ve külfete tahammüldür. Başkasının huyundan şikayet etmek, kendisinin kötü ahlakının delilidir. Çünkü güzel ahlak demek, eziyetlere katlanmak demektir.
Rivayete göre Resül-i Ekrem (s.a.v) Enes (r.a) ile beraber bir yere gidiyordu. Arkadan bir bedevi Resül-i Ekrem’e yetişti ve Resül-i Ekrem’in ‘Necran’ dan gelme yaka ve kenarları sert bir bürde (cübbesi) vardı. Bedevi Arab, cübbenin eteklerine öylesine asılarak çekti ki, Resül-i Ekrem’in ensesi kızardı ve kumaş Resül-i Ekremin ensesinde iz bıraktı. Sonra da: “Ya Resülallah, Allah Teala’nın sana nasip ettiği servetten bana da infak et, dedi. Resül-i Ekrem de bedeviye dönüp gülümseyerek iltifat etti ve kendisine bir şey verilmesini emretti.”[9]
“Kıyamet günü mizana konan iyiliklerin en ağırı takva ve güzel ahlaktır.”[10]
Ebu Hureyre’den (r.a.) İnsanların cennet’e girmelerine en çok sebep olan nedir ya Resülallah dediler. Resül-i Ekrem de “Allah’tan korkmak ve güzel ahlaklı olmak” uyurdu. İnsanların cehenneme girmelerine en çok sebep olan nelerdir? sualine da: “İnsanın ağzı ve avret yeridir.”[11] Cevabını verdi.
[1] İhya. C.3 s.160.
[2] Kalem. 4.
[3] A’raf. 199.
[4] Ahmed b. Hanbel, Hakim.
[5] Buhari, Müslim. R.Salihin no.623.
[6] Buhari, Müslim, R.Salihin no 624.
[7] İhya. C.3 s.115.
[8] Müslim R.Salihin no 626.
[9] Buhari, Müslim.
[10] Ebu Davud, Tirmizi.
[11] Tirmizi. R.Salihin no. 629.
